J. Andrusikiewicz: Poruseństwo chochołowskie 1846 (1996)

Upamiętnień chochołowskiego spisku przeciw austriackim zaborcom nie ma wiele, przynajmniej w postaci zwartych publikacji. Obok „Ruchu chłopskiego w Galicji w 1846 r.” KIeniewicza, czy też podstawowego zapisu wspomnień Andrusikiewicza („Powstanie chochołowskie w roku 1846” Radzikowskiego; Lwów 1904), właściwie można wymienić jeszcze „Poruseństwo Chochołowskie 1846” Janusza Andrusikiewicza (1925-2013) – praprawnuka organisty, który powiódł podhalańskich górali do dwudniowego zaledwie powstania. Z merytorycznego punktu widzenia książka jest o tyle cenna, że uzupełnia powszechnie dostępne fakty pomniejszymi detalami, rzucającymi na nie nowe światło. Wzbogaca je także wykazem uczestników powstania – aresztowanych i podejrzanych – oraz szczegółowymi opisami twierdz Spielberg i Kufstein, w których przebywali Jan Kanty Andrusikiewicz oraz ksiądz Józef Kmietowicz, a także rozmaitego traktowania skazanych (pewnej łagodności ze strony strażników zasmakował Andrusikiewicz, gdy doszła ich informacja o życzliwym potraktowaniu przez organistę komisarza Fiutowskiego w trakcie starć powstańczych). Niezwykle istotne są również przytaczane przez autora popowstańcze dzieje samych inicjatorów i informacje dotyczące miejsca ich pochówku (Kmietowicz w Starym Sączu, Andrusikiewicz w Kamienicy), a także losy innych 14 uczestników „poruseństwa”, wymienionych z imienia i nazwiska.

Książeczka została opublikowana z okazji 150. rocznicy Powstania Chochołowskiego przez Zarząd Gminy Czarny Dunajec w 1996 roku, z dość niechlujnym składem, w nakładzie 1000 egzemplarzy, ale za to z bibliografią i – za co autorowi należą się specjalne podziękowania – indeksem nazwisk, co w tego rodzaju prywatnych publikacjach/przedsięwzięciach nie jest częstym zjawiskiem.

Pozostaw komentarz